Pierwsze informacje o szkole w Szczawnicy pochodzą z 1595 r. Przez kolejne stulecia działała tu  szkoła parafialna, a w 1859r. powstała tzw.: trywialna dwuklasowa. Nauka w niej rozpoczynała się 1 grudnia i trwała do końca marca.

W XIX w. dzieci uczyły się najpierw w pomieszczeniu jednego z budynków dworskich, potem w chatach „Pod sroką” i „Pod rakiem” aż do 1902 r, kiedy to wybudowano piętrowy budynek dla potrzeb szkoły – jej kierownikiem został wówczas Wincenty Zgut, pełniący to stanowisko do roku 1930.

Józef Szalay chcąc zachęcić urząd wiejski i mieszkańców Szczawnicy do angażowania się w sprawy swojej szkoły i do licznego posyłania do niej dzieci argumentował to tym, iż podejmując często zajęcia dodatkowe, w tym na Węgrzech, powinni oni umieć biegle rachować, czytać, pisać i trzeźwo kalkulować, a także żywo interesować się tym, co się dzieje poza wsią. Namawiał ich również do dalszego kształcenia swoich dzieci.